އެއްދުވަހަކު ކުޑަ ފިރިހެން ކުއްޖަކު އޭނަގެ ބައްޕަ އާއި އެކުގައި ހިނގައިލާން ދިޔަ. އެއީ ފިނި މޫސުމުގެ ދުވަހެއް. މަގުމައްޗަށް ސްނޯ ފޭމުގެ ސަބަބުން އޮތީ މުޅީން ހުދުވެފަ. ދެބަފައިން ހިނގަމުންގޮސް ހަރުފަތް ތަކެއްގެ މަތީން އަރާން ޖެހިއްޖެ. ބައްޕަ ތަންކޮޅަކަށް އަރާފައި ދެފަރާތް ބަލައިލި އިރު، ދަރިފުޅު ފެންނަކަށް ނެތް. ވެއްޓުނިކަމަށް ހިތާ އެނބުރި ފަހަތަށް ބަލައިލިއިރު، ދަރިފުޅު އޭނަގެ ފަހަތުން އެބަ އާދޭ. އަންނަނި އޭނާގެ ފިޔަވަޅުމަތިގައި ފިޔަވަޅު އަޅަމުން. އާދެ. ސްނޯމަތީގައި އޭނާ ފިޔަވަޅުއަޅަމުން ދިޔަތަން ވަރަށް ރަނގަޅަށް ފެންނާންހުރި. ދަރިފުޅު އައީ އެ ފިޔަވަޅުގެ ނިޝަނުގެ މަތީގައި ފިޔަވަޅު އަާލމުން. ބައްޕަ ބަލައިލީމާ ދަރިފުޅު ހިނިތުންވެލާފައި ބުނި. ބައްޕާ ހާސްވެ ނުލައްވާ! އަޅުގަނޑެއް ނުވެއްޓޭނެ. އަޅުގަނޑު މިއަންނަނީ ބައްޕަގެ ފިޔަވަޅުމަތީގައި ފިޔަވަޅު އަޅަމުން. ކޮންމެ ދައުރަކަށް ބެލިނަމަވެސް އިންސާނުންގެ އުޅުން ހުންނަނީ ދެންމެ މިދެންނެވި ކުޑަކުއްޖާގެ އުޅުން ހުންނަ ގޮތަށް. އާދެ. ކޮންމެ ބަޔަކުވެސް ހިނގަމުން ދަނީ އެހެން ބަޔަކު ހިނގިގޮތް ބަލައިގެން އެބަޔަކު ހިނގި މަގުން. މިއީ ދުނިޔޭގެ އާދަ. ވުމާއެކު އަޅުގަނޑުމެން ވިސްނާންވީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ފިޔަވަޅު ސީދާ ކުރެވޭތޯ. އަޅުގަނޑުމެންތިބި ޙާލަތާއިމެދު ވިސްނާލުމަކީ ކޮންމރހެންވެސް ކުރާންޖެހިފައިވާ ކަމެއް. އަމިއްލަ ނަފްސާއި ކޮށްލާންޖެހޭ ސުވާލުތަކެއް އެބަހުރި.
އަޅުގަނޑުމެން މިތިބި އެހެންބަޔަކު އަޅުގަނޑުމެންގެ ފިޔަވަޅުމަތިގައި ފިޔަވަޅުއަޅަން އެންމެ ރަނގަޅު ފެންވަރެއްގައިތޯ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ފިޔަވަޅުގެ މަތީގައި ފިޔަވަޅުއަޅަ މީހަކު ނުވެއްޓި ސަލާމަތްވާނޭތޯ. އަދިވެސް އެހެން ސުވާލެއް. އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފިޔަވަޅު އެޅެމުން މިދަނީ އަޅުގަނދުމެންގެ ކާބަފައިންގެ ފިޔަވަޅުމަތީގައިތޯ. މިއީ ޖަވާބެއް ހޯދަންޖެހޭ ސުވާލުތަކެއް. އެހެންނޫނީ ކުރިމަގަށް ޓަކައި އަޅުގަނޑުމެންކުރާ ފޮނި އުއްމީދުތަކެއް ފުރިހަމައެއް ނުވާނެ. ޒުވާން ޖީލު ދަތުރުކުރާންވީ މަގު ސީދާ ކޮށްގެން ނޫނީ ކުރިމަގު އުޖާލާކުރެވޭނޭ ގޮތެއް ނޯޏްނާނެ. އެމަގު ސީދާކުރެވޭނީ ޚުދު ތިމާގެ އަމިއްލަ ފިޔަވަޅު ސީދާ ކޮށްގެން. ބަޔަކު ތިމާ ހިނގާމަގުން ހިނގާނޭކަން ނުވަތަ މިހާރުވެސް ހިނގަމުން އެބަ ދާކަން ދަނެގެން އެބަޔަކު ވެއްޓުނަ ނުދީ ސަލާމަތްކުރަން ބޭނުންނަމަ، މިނޫން އެއްވެސް ގޮތެއް ނެތްކަން ކަށަވަރު. ފިޔަވަޅު ސީދަކުރަން ބަލާއިރު އިސްލާޙުކުރަންޖެހޭ ވަރަށް ގިނަ ކަންތައްތައް އެބަހުރި. ގާނުނާ ގަވާޢިދުތަކަށް ޙުރުމަތްތެރިކޮސް ހިތުމާއި އަނެކުންގެ ހެވާ ލާބައަށް އިސްކަންދިނުމާއި، ދީނަށް ލޯބިކުރުމާއި، މިހެން ގޮސް އެތައް ކަމެއް އެބަހުރި. ހިތާމައާއިއެކު ދަންނަވަން ޖެހެނީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ގިނަ ކަންތައްތައް މިހާރުވެސް ހުރީ އިސްލާޙުކުރާން ޖެހިފައި ކަމުގައި. ވުމާއެކު ލަސްނުކޮށް ކަތިފިޔަވަޅު ސީދާ ކުރެވޭތޯ ބަލަމާ ހިންގަވާ. އެޑްމަން ބޯކަކީ އިނގިރޭސިވިލާތުގެ ވަރަށް މަޝްހޫރު ފަލްސަފާވެރިއެއް. އޭނާ ދުނިޔެއަށް ވަޑައިގަތީ ސަތާރަ ސަތޭކަ ނަވާވީސް ވަނަ އަހަރު. އަވަހާރަވީ ސަތާރަ ސަތޭކަ ނުވަދިހަ ހަތްވަނަ އަހަރު. އޭނާ ވިދާޅުވެފައިވޭ. އިންސާނިއްޔަތުގެ އެންމެ ފުރިހަމަ މަދުރަސާއަކީ ނަމޫނާއޭ. ނުވަތަ ނަމޫނާއަކަސް ވުމޭ. އެހެންނަމަވެސް އެހެން އެއްވެސް ވަސީލަތަކުން މި މަދަރުސާއަށް ވުރެން މޮޅަކަށް އުނގެނިއެއް ނުގަނެވޭނޭ.
އެއްކަޅިން ތާރީޚު:
އެއްކަޅިން ތާރީޚު (މިބައިގައި އަޅުގަނޑުމެން ބަލާލަމުން މި ގެންދަނީ ދިވެހި ރާއްޖެއާއިމެދު) މިލާދީ ސަނަތުން ފުރަތަމަ ގަރުނުގެ ތެރޭގައި ދެކުނު އިންޑިޔާގެ ނައުފަހަރު ދިވެހި ރާއްޖެއަށާއި ލަކުޑިދީބަށް ފޮނުވިކަމަށް ދެކުނު އިންޑިޔަގެ ސަންގަމް ލިޔުން ތަކުގައި ލިޔެފައިވާ ވާހަކަޔާއި، ދެކުނު އިންޑިޔާގެ ޕައްލަވަ ދަރިކޮޅުގެ ނަރަސިންހަ ވަރްމަން ރަސްގެފާނު ދިވެހިރާއްޖެއަށާއި ލަކުޑިދީބުގެ މައްޗަށް ބާރު ހިންގެވިކަމަށް މީލާދީ ސަނަތުން ހަތްވަނަ ގަރުނުގެ ލިޔުމެއްގައި ލިޔެފައިވަކަން މިގޮތުން ފާހަގަ ކުރެވޭ. މިގޮތުން މުހިންމު އެއް ލިޔުމެއް ފެނިފައިވަނީ ދެކުނު އިންޑިޔާގެ ޗޯޅާއިންގެ ލިޔުން ތަކުގެ ތެރެއިން. އެ ލިޔުންތަކުގައިވަ ގޮތުގައި ޗޯޅާއިންގެ ރަސްގެފާނު ރާޖަރާޖާ އެކެއް ނުވަސަތޭކަ އަށްޑިހަ ފަސްވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން އެއްހާސް ސާދަ އާއި ހަމައަށް ދެކުނު އިންޑިޔަގެ ހުރިހަ ރަށެއް ފަތަޙަ ކުރައްވައި އޮޅުދޫކަރައިގެ އުތުރު ބައި އަތުލައްވައި ދިވެހިރާއްޖެ ހިއްޕެވި.
މީލާދީ ސަނަތުން އެގަރާ ސަތޭކަ ސަތާރަވަނަ އަހަރަކީ މަލަބާރީންގެ ޢިއްޒަތްތެރި ދަރިކޮޅުގެ ބޭކަލެއް ކަމުގައިވާ ކޮއިމަލާ ރާއްޖެ ވަޑައިގެންނެވި އަހަރު. ކޮއިމަލާ ރާއްޖެ ވަޑައިގަތީ އޭނާގެ ޢައިލާ އާއި އަރިހުގައި ގެންގުޅުއްވާ މީހުންނާވެސް އެކުގައި. އޭނާ ފުރަތަމަ ވަޑައިގެން ހުންނެވީ މިހާރުގެ ނަމުން ނަމަ މާޅޮސްމަޑުލު އުތުރުބުރީ ރަސްގަތީމުގަ. އޭނާ މާލެ ވަޑައިގަތުމަށް ދައުވަތު އެރުވީ ގިރާވަރު މީހުން ކަމުގައި ބުނެވޭ. މި ކޮއިމަލާއަކީ އޭރު ރާއްޖޭގެ މައްޗަށް ބާރު ފޯރުވައިގެން ތިބި ޗޯޅާއިންނާއި ހަނގުރާމަ ކުރައްވައި އެމީހުން ބަލިކުރައްވައި މުޅި ދިވެހި ރާއްޖެ އެއް ވެރިކަމުގެ ދަށަށް ފުރަތަމަ ގެންނެވި ރަދުން. ތީމުގޭ ދަރިކޮޅު ފެށުނީ މި ދަރިކޮޅާއި ހަމައިން. މި ރަދުންގެ ކޮލީ ނަންފުޅަކީ ތީމުގޭ މަހާބަރަނަ މަހާރަދުން.
