އިންސާނާގެ ސިއްޙަތާއިމެދު ސަމާލުކަން ދޭން އެނގެނީ ދެން ސަލާމަތް ނުވާ ވަރު ވީމަ. ރައްކާވެ ތިބިއްޔާ ދަތުރޭ ކިޔާ އުޅުނަސް އެއީ ކީކޭކަން ވިސްނާނީ ވަގުތު ފާއިތުވާ ފަހުން. ސިނގިރޭޓްގައި ހުރި ނުރައްކާތެރިކަން އެންމެންނަށް ވެސް އެނގޭ. ދުންފަތަކީ ރަނގަޅު އެއްޗެއް ނޫންކަން ކުޑަ ކުދިންނަށްވެސް އެނގޭ. އެހެންނަމަވެސް ކެއުމުގެ އަދަކާދަ ގެންގުޅެންވީ ގޮތް ގިނަ ބަޔަކަށް އެނގޭ. ތެޔޮ އެއްޗެހި ރަނގަޅު ނޫންކަން އެނގޭ. ގެރިމަހާއި ބަކަރި މަހަކީ ހިތަށް އެހާ ރަނގަޅު އެއްޗިއްސެއް ނޫންކަން ވަރަށް ގިނަ ބަޔަކު ދަނެގަނޭ. އެހެންނަމަވެސް ހަށިގަނޑު ފަލަވެ ބަރުހެލި ވަމުން ދިޔުމަކީ ލޭ މައްޗަށް ދިޔުންފަދަ ހަކުރުބަލި ޖެހުން ފަދަ ކަންތައްތައް ދިމާވާ ކަމެއްކަން ވިސްނޭ. އެހެންނަމަވެސް، މީ ކީއްވެގެން ވާންވީ ގޮތެއްތޯ؟ ފަރުވާ އެހާ ބޮޑަށް އެ ކުޑަވަނީ ކީއްވެގެންބާ؟ ކައިލާ ހިތްވުމުން ކައިލެވޭ. ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު ކުރާ ހިތްވިމާ ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު ކުރޭ. ވިސްނައިލުމެއްނެތި. ކާމިންވަރަށް ބަލައިލާ އުޅެނީވެސް މަދު ބައެއް.
މިތަނުގައި މި ބުނެދެނީ ރީޑާރސް ޑައިޖެސްޓުން ނަގާފައިވާ މަޒުމޫނެއްގެ ތަރުޖަމާއެއް. އެ މަޒުމޫނުގެ ސުރުޙީއަކީ "ކަލޭގެ ބަނޑު ކަލެއަށް ކުޑަ ކުރެވިދާނެއެވެ." މި މައިގަނޑު ނަމުގައި އެވާ "ކުޑަ ކުރެވިދާނެ" މި ލަފްޒަށް ބާރުލާފައިވޭ. ކަލެއަކީ އަބަދުވެސް ކާއެއްޗިއްސަށް ލޯބިކުރާ މީހަކީމޭ. އެކަމަކު ފަހަކަށް އައިސް ކަލޭގެ ބަނޑެކޭ ފޫ ނެތް ފަޔެކޭ އެއްވަރޭ ހީވާ ގޮތް ވޭދޯއޭ. ދެ ސައެއްގެ ދޭތެރޭގައިވެސް ކޮންމެވެސް އެއްޗެއް ކައިލުމަކީ އެއްވެސް ކަމެއް ނޫންދޯއެވެ. އެހެން އެވަނީ ކަލޭގެ ބަނޑުގެ ޖާގަ ބޮޑުވަމުން ދާތީކަން އެކަށީގެން ވޭ. އާނއެކެވެ. ތަޖުރިބާ ކާރުން ބުނަނީ އެހެންނެވެ. ކަލޭގެ ބަނޑު މާނައަކީ ކައެއްޗެހި އެޅޭތަން ކަލޭ ކައި އުޅޭ ނިސްބަތުން ބޮޑުވެ، ކުޑަވޭ. ކެއުމުގެ އާދަ ކާދަ އާއި ބެހޭ ތަޖުރިބާ ކާރެއް ކަމުގައިވާ ޑޮކްޓަރ ރޮބިންސް ފިލިޕްސް ބުނުއްވަނީ ގިނައިން ކޭވަރަކަށް ގިނައިން ކެވޭނެއޭ. ގިނައިން ކާވަރަކަށް ބަނޑު ބޮޑުވުމުން ގިނައިން ކާންޖެހޭ. މިކަމާއި ބެހޭ ގޮތުން ދޭން އޮތް ރަނގަޅު ޚަބަރަކީ ހަމަ އެންމެ މަހެއްހާ ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ކާމިންވަރު މަދު ކުރެވިދާނެ. އުނދަގުލެއް ނެތި ހަމަޖެހޭ ވަރުވާ މިންވަރަށް ކާ ކެއުމުން ކުރިއަށްވުރެން މަދު ކުރެވިދާނޭ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އެތައް ކިލޯއަކުން ހަށިގަނޑު ލުއި ކޮށްލެވިދާނޭ. ބަނޑުގެ ސައިޒު ބޮޑުވަމުން ދިއުމާއި، ހައްތާ ގިނައިން ކާން ބޭނުން ވުމާއި، ދެމެދުގައި ގުޅުމެއްވާކަމުގައި ގިނައިން ކާ މީހުންނާއި ބެހޭ ތަޖުރިބާކާރުން ގަބޫލު ކުރައްވާފައިވޭ. ސައިކޮލޮޖިސްޓެއް ކަމުގައިވާ އެލަން ގެލިއަބްޓަރ ސާދަ މީހަކު ދިރާސާ ކުރެއްވި. މި އެންމެންނަކީވެސް އާދަޔާ ޚިލާފަށް ފަލަވެފައި ތިބި މީހުން. ނިއު ޔޯކްގެ ރިސާޗް ސެންޓަރެއްގައި މި ހޯދުނު ހޯދުން ތަކުގައި މި ސާދަ މީހުންކުރެ ކޮންމެ މީހެއްގެ ބަނޑަށް ފުއްޕާ ހަމެއް ލެއްވި. މި ހަން އޮންނަނީ ހޮޅިއަކާއި ގުޅާފައި. ބަނޑުގެ ސައިޒް ބެލުމަށް. މި ހަމަށް ފެންއަޅައި ފުރާލި. މިއިން ކޮންމެ މީހަކުވެސް ހެޔޮވަރަށް ބަނޑު ބޮޑުވާ ވަރުވީ ހަތަރު ތަށި ފެނުން. އެއަށްފަހު ހަތަރު ހަފްތާ ވަންދެން މި ސާދަ މިހުންނަށް ކެލޮރީ ޢަދަދު މަދު ކެއުން ކާންދިން. މި މުއްދަތު ހަމަކޮށްފައި ބެލި އިރު، މިއިން ކޮންމެ މީހަކުވެސް ބަނޑު ބޮޑުވާ ވަރުވަނީ ތިން ތަށި ފެނުންކަން އެނގުނު. ކުރިއަށް ވުރެން ހަތާވީސް އިން ސައްތަ ދަށަށް ދިޔަ. މިއީ އާދައިގެ މިހަކަށްވެސް ބަނޑު ބޮޑުވާން ބޭނުންވާނޭ މިންވަރު. ކަލޭގެ ބަނޑުގެ ޖާގަ ބޮޑުވަމުން ދިއުމަށް ކިހާ ދުވަހެއް ނަގާ ހެއްޔެވެ؟ ބައެއް ތަޖުރިބާކާރުން ބުނުއްވަނީ ދެ ހަފްތާ އާއި ހަތަރު ހަފްތާ ވަރުވާނޭ ކަމަށް. މިއީ އާދަޔާ ޚިލާފް ގިނައިން ކާ ކަމަށް ވަންޏާ ބަނޑުގެ ޖާގަ ބޮޑުވާން ނަގާ މުއްދަތު. ހާލަކުން ފަހަރަކު ނުކައި ދޫކޮށްލުމަކުން މާކަ ބޮޑު ތަފާތެއް ނެތް. އެހެން ނަމަވެސް މި ކާހިތްވާ ކާހިތްވުން ކޮންޓްރޯލް ކުރުމަށް އެހީ އަކަށް ވެދާނޭ ކަމެއް. ނުކައި ދޫކޮށްލާ ރޭގެ ހެނދުނު ތެދުވާ އިރު ހާންތިވެފައި ހުރުމަކީ ހީވާ ގޮތެއްނޫން. އެއީ ވެދާނެ ކަމެއް. އަދި ކާނާ ބޭނުންވާ ވަރަށް އިތުރު ވެފައިވެސް ހުރެދާނެ. ކެއުން ބުއިމުގެ ބައެއްކަހަލަ އާދަ ތަކުގެ ސަބަބުން މާ ގިނައިން ކެއުމާއި ކާހިރްވެފައި ހުރުން އެކަށީގެންވޭ. ބަނޑުގައި ގޭސް ހެދުމާއި ބެހޭ ގޮތުން ފަރުވާ ކުރައްވާ ލޯރެންސް ޗެސްކިން ބުނުއްވަނީ، ކެއުން ކޮންޓްރޯލް ކުރާށެވެ. މުޅި ދުވާލު ހަތަރުދަމު ވަރަށް މަދުން ކައިގެން ހުންނާށެވެ. އަދި ރޭގަނޑު ހެސްކިޔާފައި ކައިގެން ދެކޮޅެއް ނުޖެހޭނެއެވެ. ކެއުން ކޮންޓްރޯލް ކޮށްދޭ ތަޖުރިބާ ކާރުން ބުނަނީ ކެއުމެއް ވައްޓާލުމުން ވާގޮތަކީ ކެލޮރީ ކޮޅެއް މަދުވަނީ ކަމުގަ. ދުވާލު ހައިކަން މަތީގައި ހުންނަންވީ. އަދި އެގޮތުގައި ހުންނަން އާދަ ކުރަންވީ.
އަޅުގަނޑާއި ބައްދަލުވި ގިނަ މީހުން ބުނަނީ ހުރިހާ ބަލިތަކެއްގެ އަސްލަކީ ބަނޑު ކަމުގައި. އެއީ ތެދެއް. މީހަކު ކަންނެތް ކުރުވައި ލޮޑު ކުރުވައި އޭނާގެ ތަބީޢަތް ސަކަރާތް ކުރުވަނީ ބަނޑުގެ ސަބަބުން. ބަނޑޭ މިތަނުގައި މިދަންނަވަނީ ކައިގެން ބަނޑު ފުރައިގެން ހުންނަ ވަރާއި ބަނޑު ފުރާލައިގެން ހުންނަނީ ކޯއްޗެއް ކައިގެން ހުންނަ ކަމުގެ ވާހަކަ.
އާދަވެގެން މަސް ކައިގެން އުޅޭ މީހުން ހަފްތާއަކަށް މަސް ކެއުން ހުއްޓާލައި ތަރުކާރީއާއި މޭވާ ކައިގެން ހިފަހައްޓާލެވޭތޯ ބަލަ. މިއީ މަހުގެ ސަބަބުން ހަށިގަނޑުގައި ހުންނަ ވިހައިގެ ބައި ދުރުކޮށްލުމަށް ކުރާ ކަމެއް. ޔޫރަޕްގައި ވެޖްޓޭރިއަނުން ނުވަތަ ހަމައެކަނި ތަރުކާރީ ކާ މީހުން ގިނަ ވަމުން ދާން ފެށީ އެއްގަމާ މަހާ ކަނޑުމަހުން ހަށިގަނޑަށް ޖެހޭ ކެންސަރު ފަދަ ލޭ މައްޗަށް ދިއުންފަދަ ބަލިބަލީގެ ސަބަބަކަށް އެފަދަ އެއްޗެހި ވާކަން ހޯދުން ތަކުން އެނގުނީމާ.
އެއްކަޅިން ތާރީޚު
މިބައިގައި މިރޭ އަޅުގަނޑުމެން މިރޭ ބަލައިލާނީ ދިވެހި ސަގާފީ ކުޅިވަރުތަކުގެ ތެރެއިން ބޮޑުބެރު ޖެހުމާއި ބެހޭ ގޮތުން. ބޮޑުބެރު ޖެހުމަކީ ދިވެހި ފިރިހެނުންގެ ކުޅިވަރުގެ ތެރެއިން ސްޓޭޖް ގްރޫޕް ކުޅިވަރެއް. މިކަމުގައި އޮންނަނީ ބެރު ޖެހުމާއެކު ގިނަ މީހުން ބައިވެރިވެގެން ލަވަ ކިޔުމާއި ނެށުމާއެކު ބައެއް ކަހަލަ މަންދީރާ އާއި އަޑު ނެރޭ އެކި އެކި އެއްޗެހިން ލަވަ ހަމަކޮށް ކުޅުން. މި ކުޅިވަރަކީ މީލަދީން އަށާރަ ވަނަ ގަރުނުގެ ކުރީ ކޮޅުގައި މެދު ތެރޭގެ އެފްރިކާގެ ސޯމާލިޔާގެ ހިސާބު ގަނޑުން އައިސްފައިވާ ކުޅިވަރެއް ކަމަށްވޭ. މި ކުޅިވަރަށް ގައުމީ ބަދަލު އައިސްފައިވޭ. އެފްރިކާގެ ބަބުރުންގެ ބަޔަކު މި ކުޅިވަރު ދިވެހީންގެ ތެރޭގައި ފެށިކަމަށްވެސް ބުނެވޭ. މިއީ ދިވެހީންގެ ހުރިހާ ޢުމުރެއްގެ މީހުންގެ މެދުގައި ވަރަށް ދިރުން ހުރި ކުޅިވަރެއް. ބޮޑު ބެރުގައި ބޭނުން ކުރާ އެންމެ ފޯރިހުރި ޚާއްސަ ކަމަކީ ބަބުރު ލަވައިގެ ނަމުގައި ޖަހާ ބެރަކާއިއެކު ކިޔާ ލަވަޔާއި އަދި އޭގެ ހަމަޔަށް ނަށާ ނެށުން. އަދި މަންދީރާ އާއި އޮނުގަނޑުގައިވެސް ކުޅެމުން. ބޮޑުބެރު ޖެހުމުގައި ތާލުތައް އެއްހަމައަށް ފެތިފައިވާ ލަވަތައް ގިނަ. އާދައިގެ ގޮތުގައި ބޮޑުބެރު ފެށެނީ ފަސްތަށިވަޅު ލަވަ ނަމުގައި ބޭނުންކުރާ ލަސް ލަވަޔަކުން. ދެން މެދު ލަވަ. ދެން އަވަސް ލަވަ. މިގޮތަށް ލަވައިގެ ހަމަ އަވަސްކުރަމުން ގޮސް ލަވަ ބައެއް ހަމަ ޖައްސާފައި ހުރޭ. ބޮޑުމާލި ލަވަ، ޢަރަބި ލަވަ، ޖާވީ ލަވަ، ބަބުރު ލަވަ، ކާށިމަޖާ ލަވަ، މި ނަން ނަމުގައި ލަވަ ބަޔަސް ނަންދީފައި ހުރޭ. މިއިން ކޮންމެ ލަވަޔަކަށް އެ ލަވަޔަކަށް ފެތޭ ނެށުމެއް އެކަކު ދެމީހަކު ތެދުވެ ނެށުން އޮވޭ. މި ކުޅިވަރުގައި އެންމެ މަތިކޮށް ހުންނަނީ ބެރުގެ އަޑު. ބުންޒީލަ ގަދަކޮށްފައި ހުރޭ. ބޮޑުބެރު ޖެހުމަކީ ދިވެހީން ވަރަށް ޝައުގުވެރި ކުޅިވަރަކަށް ބެލެވޭނެ. އެކަމުގައި ހަމީހުންނަށް ވުރެން މަދުން ބައިވެރި ވެވޭނެ ގޮތެއް ނޯވޭ. އެގާރަ މީހުން ހެޔޮވަރު. މި ކުލިވަރުގެ ހެދުމަކީ އެދުވަސްވަރެއްގެ ދިވެހި ފިރިހެނުންގެ ހެދުން. މި ކުލިވަރަށް އާދައިގެ ބެރަށް ވުރެން ބޮޑު ދެ ބެރު ނުވަތަ ތިން ބެރު ބޭނުން ކުރޭ. އިސް ބެރެއް އޮވޭ. އެ ބެރެއް އޮންނާނި ޓީމުގެ ވެރިމީހާގެ އަތުގައި. ފޮނަ ޖަހާނީ ނުވަތަ ޒީލަ ޖަހާނީ އެބެރުގަ. އަނެއް ބެރަކީ މާނަ ނުވަތަ ބުންޖަހާ ބެރު. އޮނުގަނޑު ކިޔާ އެއްޗެއް އޮވޭ. އެއީ ގާތްގަނޑަކަށް އެކެއް ދެބައި ކުޅަ އެއްބައި ފޫޓުގެ ދިގުމިނު ލަކުޑިން ހަދާފައި އޮންނަ ހޮޅިއެއް ކަހަލަ އެއްޗެއް. ފިތްފިތަށް ކޮނެ ފަށްނަގާފައި ހުރޭ. އޭގައި އެކި ހަމަޔަށް ފެތޭ ގޮތަށް ހިމަވަރެއްގެ ހަރު ދަނޑިކޮޅެއް ނުވަތަ އެފަދަ އެއްޗަކުން ބާރަށް ދެއަތަށް ކާތާ އަޑު ނެރޭނެ. މީގެ އިތުރުން މަންދީރަވެސް ބޭނުން ކޮށްފާނެ. އާލާތް ހިފައިގެން ތިބޭ މިހުންގެ އިތުރުން ތިބޭ މީހުން ލަވަ ހަމަކޮށް އަތްތިލަ ބަޑި ޖަހާނެ. އަދި ބަބުރު ނެށުން ދޭދޭ މީހުން ނަށާނެ. ބޮޑުބެރު ޖެހުމުގައި މެދުމިންވަރަކަށް ބެލެވެނީ ކުރިން ބުނެވިދިޔަ ފަދައިން އެގާރަ މީހުން. އެއީ ބޭނުންކުރާ ކޮންމެ އެއްޗަކަށް މީހަކާއި ލަވައިގައި ނަގާ ކިޔާ މީހާގެ އަޑުދަށުން ޒުވާބު ކިޔާނެ މީހުން. މީގެ ތެރޭގައި ނަށާމީހުންވެސް ހިމެނޭ.
